Ο Σταύρος Λίτινας είναι σκηνοθέτης, ηθοποιός (δεν είμαι ηθοποιός),χορευτής, χορογράφος, σκηνογράφος, ενδυματολόγος και αρχιτέκτονας. Κατάγεται από το Ηράκλειο Κρήτης. Παραστάσεις του είναι: η Δεσποινίς Τζούλια, Κουαρτέτο, Σαλώμη, Το σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα κ.α. Τα τελευταία δύο χρόνια ανεβάζει με το χοροθέατρο Arroyo του οποίου είναι ιδρυτής, στο ομώνυμο θέατρο, το αριστούργημα του Σαίξπηρ «Βασιλιάς Ληρ» που έχει μεγάλη επιτυχία κι έχουν γραφτεί γι' αυτό διθυραμβικές κριτικές. Επίσης στην παράσταση «Ελάτε να πιούμε έναν καφέ» που παίζεται στο θέατρο Μικρός Κεραμεικός επιμελήθηκε τα σκηνικά, τα κοστούμια και την κινησιολογία.

1.Κύριε Λίτινα μιλήστε μας γι’ αυτήν την τόσο επιτυχημένη παράστασή σας τον Βασιλιά Ληρ. Επιλογή, δραματουργική σύλληψη, πραγμάτωση.

Πρόκειται για μια χοροθεατρική μεταγραφή του αριστουργήματος του Σαίξπηρ. Το έργο του συγγραφέα ανασυστήνεται νοηματικά και η πρόσληψη γίνεται μέσω των αισθήσεων. Το flamenco είναι ένα αφηγηματικό μέσο που, λόγω της κρουστής του ιδιαιτερότητας, προσφέρεται για ένα τέτοιο εγχείρημα. Φυσικά δεν αντιμετωπίζεται ως φολκλόρ αλλά σαν μια θεατρική γλώσσα με ρυθμό, εντάσεις, εναλλαγές και σιωπές.

Τα έργα που επιλέγω μιλούν για τους μηχανισμούς εξουσίας, τη βία, τον καταναγκασμό, το λυσιμελή φόβο που οδηγεί στη χειραγώγηση σε συλλογικό ή σε προσωπικό επίπεδο. Το συγκεκριμένο έργο παρακολουθεί την πτώση ενός ισχυρού ηγέτη, που χάνοντας όλες του τις ψευδαισθήσεις, οδηγείται στην αυτογνωσία, μέσα από ένα δύσκολο και οδυνηρό δρόμο. Δραματουργικά αφαιρώ κάποια πρόσωπα και εστιάζω σε κάποια άλλα, ώστε ο θεατής να προσεγγίσει με μεγαλύτερη ευκολία τον πυρήνα του έργου. Η σκηνική πραγμάτωση απαιτεί πολλή μελέτη και ώρες δοκιμών και προβών καθώς δεν υπάρχει κανένα δεδομένο. Όλα δημιουργούνται από την αρχή!

2.Είχε δυσκολίες το συγκεκριμένο έργο συγκριτικά με προηγούμενες δουλειές σας;

Οι δυσκολίες είναι μεγάλες σε όλα τα έργα, όταν τα πλησιάζεις με σεβασμό και όχι με πρόθεση κακοποίησης. Μοιάζει με βουτιά στο κενό όταν προσεγγίζεις για πρώτη φορά ένα συγγραφέα. Ποτέ δεν γνωρίζουμε περισσότερα από αυτόν και ποτέ δεν είμαστε σίγουροι ότι τον κατανοήσαμε πλήρως. Θα ήταν τουλάχιστον αλαζονικό να πιστεύαμε κάτι τέτοιο. Χρησιμοποιούμε απλά το έργο του για να μιλήσουμε για τους δικούς μας προβληματισμούς.

3.Μέσα από την δίχρονη παρέα σας με τον ήρωα που ερμηνεύετε, ποιά είναι σήμερα η σχέση σας μαζί του; Κοινά σημεία, διαφορές, σοβαρές αντιθέσεις, συναισθήματα.

Για δεύτερη χρονιά επωμίζομαι το βάρος της σωματικής αφήγησης ενός ηγέτη, που με ψευδαίσθηση παντοδυναμίας και αλαζονεία κάνει ένα μοιραίο λάθος, βιώνει την αχαριστία ως αντάλλαγμα στη γενναιοδωρία του, και μεταλλάσσεται καθώς συνειδητοποιεί την ανθρώπινή του υπόσταση και το αναπόφευκτο τέλος. Η σχέση μου με τον Βασιλιά Ληρ είναι μια σχέση ευθύνης, καθώς περνά ο καιρός και ωριμάζει μέσα μου ο αρχικός προβληματισμός. Τα μεγάλα κείμενα έχουν πάντα μια απόχρωση που διαρκώς αλλάζει και μετατοπίζει τη σκέψη σου, την αφετηρία σου και την οπτική σου γωνία. Δεν αναζητώ κοινά σημεία και διαφορές με τον θεατρικό χαρακτήρα. Τον μελετώ αλλά δεν ταυτίζομαι μαζί του. Αφηγούμαι την ιστορία του και αφήνω να γεννηθούν σκέψεις και συναισθήματα που γίνονται το υλικό μου.

4.Τι λέει ο Βασιλιάς Ληρ μέσα από τον δημιουργό-συγγραφέα με λόγια ή χωρίς; Σίγουρα υπάρχουν πολλά μηνύματα. Δώστε μας ένα-δύο κεντρικά.

Η έπαρση, ο εγωισμός και η εξουσία μπορούν να τυφλώσουν τόσο πολύ τον άνθρωπο ώστε να πιστέψει πως ο σεβασμός μπορεί να είναι μια αξία ανταλλάξιμη.

Ο άνθρωπος δεν αντέχει τον αντικατοπτρισμό των ελαττωμάτων του.

Ο φόβος, η υποταγή και η υποκρισία δεν είναι δομικά στοιχεία της αγάπης.

Η αχαριστία του ευεργετημένου δεν δικαιώνεται ακόμη και αν τα κίνητρα του ευεργέτη είναι υστερόβουλα.

Όταν οι ηθικοί κανόνες εκπίπτουν και η τάξη διασαλεύεται οδηγούμαστε αναπόφευκτα σε χάος και συντριβή.

Η πτώση του ανθρώπου είναι ανάλογη των ψευδαισθήσεων του.

Η αυτογνωσία γαληνεύει τον άνθρωπο και μπορεί να τον οδηγήσει σε αξιοπρεπές τέλος.

5.Υπάρχει κάποιος άλλος από τους ρόλους σας που έχετε ξεχωρίσει, ίσως και ταυτιστεί;

Όπως είπα και παραπάνω δεν ταυτίζομαι με τους ρόλους, στα έργα των συγγραφέων. Δεν έχω απωθημένα με θεατρικούς ρόλους και γι αυτό επιλέγω με βασικό κριτήριο το κείμενο. Απόδειξη αυτού είναι η επιλογή μου να αφηγηθώ σωματικά τη γριά Maria-Josefa στο σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα. Με τον συγγραφέα θέλω να συναντηθώ, όχι με το ρόλο.

Μελετώντας τα πρόσωπα του συγγραφέα σε ένα έργο αποκτώ μια στάση απέναντί τους. Μπορώ πχ να τα συμπαθήσω, να τα δικαιολογήσω ή να τους θυμώσω. Μέσα από αυτή τη διαδικασία ένα πρόσωπο που ξεχωρίζω είναι ο Βαλμόν στο Κουαρτέτο του Heiner Müller και μάλιστα όταν ο ίδιος υποδύεται την Μαντάμ ντε Τουρβέλ.

6.Από τις πληροφορίες μου διαπίστωσα ότι είστε ένας καλλιτέχνης με ισχυρό οραματισμό, αφού οραματίζεστε δύσκολους στόχους και τους πραγματοποιείτε. Πάθος; Ψυχική δύναμη; Σκληρή δουλειά; Συνδυασμός; Ποια είναι η συνταγή σας;

Δεν ξέρω τι θα πει σκληρή δουλειά. Ξέρω μόνο έναν τρόπο να εργάζομαι. Ασταμάτητα. Το αντικείμενο ενασχόλησης μου το επιλέγω. Επίσης έχω την πολυτέλεια εναλλαγής ανάμεσα στα επαγγέλματα που εξασκώ. Τα κριτήρια της επιλογής μου προτιμώ να θρέφουν την ψυχή μου αντί κάποια φιλοδοξία μου. Για παράδειγμα όταν πρόκειται να αναλάβω ένα αρχιτεκτονικό έργο, δεν το κρίνω από το μέγεθός του ή από το βαθμό που θα μου επιτρέψει να επιδείξω τη συνθετική και σχεδιαστική μου δεινότητα. Θα ασχοληθώ με τον ίδιο ζήλο ανακαινίζοντας ένα μπάνιο ή χτίζοντας μια βιοκλιματική μεζονέτα, αρκεί να αισθάνομαι ότι δίνω χαρά στο χρήστη.

7.Μιλήστε μας για το χοροθέατρο Arroyo που κρατάει σταθερά 30 περίπου χρόνια. Πόσο δύσκολο οικονομικά κι όχι μόνο, είναι να συντηρείς τέτοιους χώρους στην εποχή μας;

Το Arroyo ιδρύθηκε το 1992 όταν ήμουν ακόμη φοιτητής στο Ε.Μ.Π. και είναι ένας τόπος συνάντησης σπουδαίων καλλιτεχνών, με σημαντικό και πολυετές έργο.

Όταν κάτι που κάνουμε έχει λόγο ύπαρξης, και το θέλουμε πολύ, τα πράγματα γίνονται εύκολα. Κάθε χώρος έχει τις ιδιαιτερότητές του και κάθε εποχή τις δυσκολίες της.

8.Έχετε κοσμήσει την καριέρα σας με δυνατές δημιουργίες. Πείτε μας μένει χρόνος για κάτι άλλο; Είχα δει μια φωτογραφία σας που αγκαλιάζετε με τρυφερότητα και καμάρι ένα υπέροχο πλάσμα, τον σκύλο σας. Μιλήστε μας αν θέλετε για άλλα κομμάτια του εαυτού σας.

Πάντα έχουμε χρόνο να κάνουμε πράγματα αρκεί να τα θέλουμε αληθινά. Φυσικά κάποιες φορές καλούμαστε να θυσιάσουμε κάτι για να πετύχουμε κάτι άλλο. Εγώ τα τελευταία χρόνια «θυσιάζω» τις διακοπές μου. Δεν διαχωρίζω το χρόνο σε καλοκαίρια και χειμώνες. Για κάποιους αυτό είναι αδιανόητο.

Μου είναι δύσκολο να μιλάω για τον εαυτό μου όταν δεν έχω μια συγκεκριμένη ερώτηση οπότε θα περιοριστώ στα παιδιά. Έχω 2 σκυλιά τον Butoh (από υιοθεσία) και τη Nora, την οποία βρήκα κακοποιημένη στο πάρκο. Έχω ακόμη την Carmela, μια απαιτητική μακρύτριχη ντίβα γάτα, με πράσινα μάτια, την οποία βρήκα μωρό στην οικοδομή. Η μέρα μου ξεκινά και τελειώνει με τα παιδιά! Δεν ξέρω αν μπορώ να περιγράψω με λόγια τη σχέση μου μαζί τους. Η επαφή μου με τον Butoh με οδήγησε πριν 13 χρόνια στην απόφαση να γίνω χορτοφάγος. Θα ήθελα να μπορούσα να έχω περισσότερα ζώα αλλά στην παρούσα φάση αυτό είναι αδύνατον. Δεν αντέχω να βλέπω θλιμμένα μάτια στους δρόμους.

9.Βλέπετε θέατρο, σινεμά; Ποιες παραστάσεις σας ελκύουν; Υπάρχει κάποια δουλειά που είδατε τελευταία και σας γοήτευσε; Θέατρο, σινεμά ή κάποιο βιβλίο;

Βλέπω περισσότερο θέατρο. Αγαπώ τις παραστάσεις που έχουν αισθητική και αντιπαθώ την προχειρότητα στη σκέψη και στην εκτέλεση. Η παράσταση που είδα πρόσφατα και με γοήτευσε ήταν το BerlinAlexanderplatz που σκηνοθέτησε ο Στάθης Λιβαθινός με την υπέροχη ομάδα του. Είχα τη χαρά να συνεργαστώ μαζί τους στο περσινό φεστιβάλ Αθηνών στο Δον Ζουάν-Καζανόβα. Ανάμεσα στο θέατρο, το σινεμά ή το βιβλίο αν πρέπει να αποφασίσω θα διάλεγα ένα καλό θέατρο!

10.Όνειρα, σχέδια για το μέλλον; Μια μεγάλη επιθυμία που ζητά πραγματοποίηση;

Είναι μια ερώτηση που δυσκολεύομαι να απαντήσω, ίσως γιατί δεν ονειρεύομαι και δεν σχεδιάζω το μέλλον μου γραμμικά. Μια μεγάλη μου επιθυμία είναι να σταματήσει η εκμετάλλευση των ζώων και να σεβαστούμε το δικαίωμα που έχουν όλα τα πλάσματα στη ζωή.

11.Είπατε κάτι που μου άρεσε πολύ και με άγγιξε βαθειά. "Ο βασιλιάς Ληρ" καταδύεται στο κενό αγάπης που είναι η μήτρα κάθε εξουσίας. Η αγάπη είναι που καταργεί την εξουσία, η αυτογνωσία, ένας συνδυασμός αυτών των δύο ή πιθανόν κι άλλων πραγμάτων;

Ένας άνθρωπος που έχει βιώσει αγάπη δεν κτίζει σχέσεις εξουσίας. Οι άνθρωποι που, για να υπάρξουν, έχουν ανάγκη την επιβολή τους πάνω σε άλλους είναι συνήθως εκείνοι που φέρουν κάποιο τραύμα. Όσο αυτό μένει ανεπεξέργαστο τόσο οι σχέσεις που συνάπτουν παραμένουν προβληματικές.

Κύριε Λίτινα από το θέατρο.gr σας ευχαριστούμε πολύ και σας ευχόμαστε η έμπνευση, το πάθος, η δημιουργικότητα και η ικανότητα υλοποίησης να είναι πάντα οι πρωταρχικοί συνεργάτες σας.