Είδαμε την παράσταση Βικτόρ ή τα παιδιά στην εξουσία του Ροζέ Βιτράκ στο θέατρο Σταθμός

Γράφει η Λένα Σάββα

Πενήντα χρόνια από το πρώτο ανέβασμα του Κουν, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου σκηνοθετεί το έργο του Βιτράκ, ένα από τα σημαντικότερα δείγματα σουρεαλισμού, με ένα δυνατό καστ ερμηνευτών.

Η οικογένεια Πομέλ γιορτάζει τα γενέθλιά του μοναχογιού της Βικτόρ που κλείνει τα εννέα χρόνια του. Καλεσμένοι οι οικογενειακοί φίλοι Μανιό με την κόρη τους Εστέρ, ένας ιδιόρρυθμος στρατηγός και μια γοητευτική κυρία με εντερικά προβλήματα που καταφτάνει απρόσκλητη.

Ένα παιδί βγαίνει στη σκηνή. Είναι ο Μάνος Καρατζογιάννης.Όχι, δεν είναι ο Μάνος Καρατζογιάννης.Είναι ο Βικτόρ. Ένα παιδί ωριμότερο από την ηλικία του σωματικά και νοητικά. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τον εαυτό του τρομακτικά έξυπνο. Το βλέμμα του είναι βλέμμα αθώου παιδιού με σπίθες διαβολάκου.
Με εντυπωσίασε το πόσο βαθιά έσκαψε ο Καρατζογιάννης μέσα στη ψυχολογία του Βικτόρ για να μπορέσει τόσο εκφραστικά να αποτυπώσει αυτό το ιδιαίτερο πρόσωπο. Το αθώο, γεμάτο διάθεση για παιχνίδι βλέμμα του, περικλείει θυμό και απόγνωση. Ένας κατακερματισμένος χάρτης ματαιώσεων. Δυσκολεύτηκα να διαβάσω την πολυεπίπεδη γραφή του βλέμματος του. Εσωτερικότητα, εκφραστικότητα, γρήγορες εναλλαγές ανάμεσα σε ενήλικο και παιδί, ενός πλάσματος που πασχίζει να είναι παιδί μα η υψηλή του νόηση, το τραβάει από το μανίκι. Μια ερμηνεία κόσμημα.

Το παιδί είναι μια οντότητα που δεν μπορείς με τίποτα να την υποτιμήσεις. Είναι το μέλλον με όλη την εξέλιξη και την πρόοδο που αυτό εμπεριέχει. Είναι ο νόμος της εξελικτικής διαδικασίας που είτε το θέλουμε, είτε όχι, μας αφήνει πίσω ή μας παρακινεί να προχωρήσουμε κι εμείς μπροστά. Είναι ο καθρέφτης της οικογένειας του και της κοινωνίας μας.

Ποιος είναι ο Βικτόρ αν τον αντιστοιχήσουμε στο σήμερα; Η πρόωρα μεγαλωμένη, σχεδόν γερασμένη κοινωνία μας; Η παιδική ηλικία με το παιχνίδι και την ανεμελιά της που ανήκει σε μια μακρινή εποχή; Τα παιδιά που δεν προλαβαίνουν πια να είναι παιδιά;
Κι επειδή ακριβώς δεν ζουν την παιδική ηλικία με όλο το είναι τους, την κουβαλούν σαν απωθημένο σε όλη την ενήλικη ζωή τους. Κάτι μέσα τους αρνείται να ενηλικιωθεί εντελώς, γιατί δεν υπήρξε ποτέ σαφής μετάβαση, αφού δεν βιώθηκε ποτέ υγιώς η παιδικότητα. Έτσι είναι λοιπόν οι έχοντες εξουσία; Αυτό θέλει να μας πει ο Βιτράκ για το ποιοί μας κυβερνάνε;
Πόσες φορές δεν νοιώσαμε ότι μας στένευε η φορεσιά του παιδιού και βιαζόμασταν να μεγαλώσουμε.Φυσικό, αφού η θέση του παιδιού και του γέροντα είναι υποτιμημένη αντί να συμβαίνει το αντίθετο. (Στους σοφούς λαούς των Ινδιάνων τα παιδιά και οι γέροντες κατέχουν τιμητική θέση.) Πόσες φορές δεν νοιώσαμε σαν παιδιά ότι ξέρουμε και καταλαβαίνουμε περισσότερα από τους μεγάλους. Πόσες φορές δεν τους κρίναμε ότι φέρονται σαν ανώριμοι και υποκριτές.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά στοιχεία αυτής της εξαιρετικής παράστασης, είναι η κινησιολογία του Ηλία Χατζηγεωργίου. Κινήσεις από κλόουν και θέατρο σκιών, ζωγραφίζουν την μεγαλοαστική τάξη με όλη την γραφική γελοιότητα της, με όλη την τραγική υποκρισία της, με όλο το πολύ του λίγου της.
Η κίνηση, σε συνδυασμό με τα κοστούμια της Βασιλικής Σύρμα, δίνει στην παράσταση χρώμα, ρομαντισμό, ζωντάνια.

Η Έστέρ (Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη) είναι το alter ego του Βικτόρ σε μια light έκδοση. Η αθωότητα και η ειλικρίνεια τους ενώνονται και φτιάχνουν ένα δυνατό σατυρικό κι αποκαλυπτικό κρεσέντο.
Η Φραγκιαδάκη προσεγγίζει το ρόλο του παιδιού, με ευαισθησία κι εσωτερικότητα και η εκφραστικότητα της, το ζωντανό παιδικό βλέμμα της και το χαμόγελό της καθώς και η φωνή της που πάλλεται από παιδικές νότες, δίνουν ένα ανεξίτηλο αποτύπωμα στην παράσταση.

Ο Θανάσης Χαλκιάς και η Τζίνη Παπαδοπούλου ως ζεύγος Πομέρ, ο Θανάσης Βλαβιανός και η Νεκταρία Γιαννουδάκη ως ζεύγος Μανιό δίνουν πολύ καλές ερμηνείες παίζοντας με την κίνηση και το σώμα, με την έκφραση του προσώπου και με τον τόνο της φωνής.Τέσσερις ηθοποιοί ο ένας καλύτερος από τον άλλο.
Πολύ καλές ερμηνείες από τις Μαριάννα Ντίρου και Αγγελική Μαρίνου.
Γραφικός κι εύθυμος ο Δημήτρης Φραγκιόγλου είναι το ευχάριστο αλλά και καυστικό κομμάτι της παράστασης. Ο στρατός ανήκει στην εξουσία και ο Βιτράκ διακωμωδεί με έξυπνο τρόπο την ποιότητα αυτής της εξουσίας.

Ο Κώστας Παπαγεωργίου, έχοντας αρωγό την βραβευμένη από το Eurodram μετάφραση του Δημήτρη Ντάσκα, δημιουργεί μια παράσταση χαρούμενη ζωντανή σατυρική και πολύχρωμη θα την έλεγα αν και μαύρη κωμωδία. Δίνει βάρος στο κωμικό στοιχείο στη σάτυρα και στην παρωδία, αποφεύγοντας την δραματικότητα.
Στο ίδιο πνεύμα κινούνται η μουσική σύνθεση του Τηλέμαχου Μούσα και οι φωτισμοί του Γιώργου Αγιαννίτη.

Στην υπέροχη αυτή παράσταση είναι πολύ σημαντικό να προσέξουμε κι αυτά που δεν ειπώνονται κι έχουν τοποθετηθεί σαν κωδικοποιημένοι γρίφοι σε διάφορα σημεία του έργου.
Γιατί το έργο είναι δυνατά πολιτικό αν και με έναν υπόγειο τρόπο. Γιατί το θέατρο δεν είναι μόνο θέαση. Είναι και συνειδητοποιήσεις, είναι και εξερεύνηση!

https://tickets.public.gr/gr-el/tickets/theater/biktor-i-ta-paidia-stin-eksousia/