Είδαμε την παράσταση Οι γριές που μαζεύουν την τσουκνίδα
στο θέατρο Σταθμός

Γράφει η Λένα Σάββα

"Νύχτα που μυστικές κρατάς τις άγιες τελετές μας,
άστρα που αστράφτετε φωτιές με το φεγγάρι ομάδι,
τριπλή Εκάτη που ωρείς όλα τα μυστικά μας,
ελάτε να συνδράμετε στων μαγισσών την τέχνη"

Στο αγαπημένο θέατρο Σταθμός, είδαμε μια ξεχωριστή παράσταση από την Πειραματική Σκηνή του Θεσσαλικού Θεάτρου.

Τρεις ηλικιωμένες γυναίκες διηγούνται τις ιστορίες τους, μας αποκαλύπτουν μυστικά ξόρκια και τελετουργικές πρακτικές, μας μαθαίνουν τις συνταγές τους, χορεύουν, θρηνούν κι εξομολογούνται τα εσώψυχα τους. 19ος και 20ος αιώνας και οι γυναίκες της επαρχίας περνούν τη ζωή τους μέσα σε σκληρές ανδροκρατούμενες κοινωνίες.

"Η ζωή της γυναίκας εκείνα τα χρόνια ήταν πολύ δύσκολη.Σκέτη τυράγνια.Δουλειά πολλή κι απόλαυση καμμία. Καλά καλά το ψωμάκι δεν χορταίναμε."

Τρεις γυναίκες, πότε όλες μαζί εν είδει χορού αρχαίου δράματος και πότε η κάθε μία ξεχωριστά, ξεδιπλώνουν τις καταπιεσμένες και θλιβερές ζωές τους και τα διπλοκλειδωμένα μυστικά τους. Μαζί τους ξεδιπλώνεται όλη η Θεσσαλική λαογραφία, η παράδοση σε μαγικές πρακτικές και ξόρκια, η πολύτιμη και ιερή κληρονομιά μας. Αυτό που δίνει ταυτότητα στην ουσία μας.Αν όλα αυτά χαθούν, δεν ξέρω τι θα είμαστε και πώς θα λεγόμαστε.

"Ταύτα λέγομεν για τον μεταγενέστερον άνθρωπον."

Το θέατρο Σταθμός γεμίζει ευωδιές κι αγαπημένες γεύσεις. Γίνεται φύση κι εξοχή, βουνά και κάμποι μπροστά στα έκπληκτα μάτια μας. Μέντα, δυόσμος, θυμάρι, ευκάλυπτος, κάπαρη, μελισσοβότανο, δεντρολίβανο, ρίγανη, λυγαριά, φασκόμηλο και χαμομήλι.

Μέσα σε μια τελετουργική, κατανυκτική θα έλεγα ατμόσφαιρα, τρία γέρικα σώματα, με τα πρόσωπα τους καλυμμένα με μάσκες, μας μαγεύουν με τις κινήσεις των χεριών, τις κινήσεις του σώματος, το στρίψιμο του λαιμού, το καμπούριασμα, τον λυγμό στις βαθιές φωνές τους, την απελπισία μα και την τεράστια δύναμη που αναβλύζει από τον πυρήνα τους ώς τα μύχια της ύπαρξης μας. Είναι οι δικές μας ασυνείδητες μνήμες, γιατί είναι κομμάτι μας όλο αυτό, ομοούσιο κι αδιαίρετο, συνδεδεμένο άρρηκτα με την αέναη ύπαρξη της γυναικείας υπόστασης.

Τρεις ταρσίτσες με λυγισμένα από τα βάσανα σώματα, η Βαΐτσα, η Αγορίτσα και η Κατερίνα, μέσα απ' τα άδυτα του χωροχρόνου, μας στοιχειώνουν με τις συνταρακτικές αλήθειες τους.

"Με τους άντρες δεν είχαμε πολλά- πολλά.Λίγες κουβέντες.Εκείνα τα χρόνια τις γυναίκες τις είχανε σαν τα ζα. Μόνο για να κάνουν παιδιά."

Ο θρήνος αυτών των γυναικών είναι συγκλονιστικός γιατί δεν αφορά κάποιο τραγικό γεγονός.Είναι ένας θρήνος για τα χαμένα χρόνια, για τις χαμένες στιγμές της καθημερινότητας, για τόσο χαμένο δυναμικό που πήγε στράφι, για τόσα ανεκδήλωτα χαρίσματα, τόση αξόδευτη ομορφιά, τόσο αξόδευτο έρωτα."

Ωστόσο, όσο κι αν η Θηλυκή Αρχή καταπιέστηκε και φιμώθηκε, όσο κι αν βασανίστηκε και κάηκε στην πυρά, είναι τόσο μεγάλη η σύνδεση της με τη γη, με τη φύση, με την καρδιά της, είναι τόσο η φύση της εν δύναμη μαγική, που πάντα θα βρίσκει τη δύναμη να πρωταγωνιστεί φανερά ή κρυφά και να μας θυμίζει πόσο έχουμε απομακρυνθεί από έναν απλό και ουσιαστικό τρόπο ζωής. (Η λέξη απλός κι όχι απλοϊκός, είναι μια εξαιρετικά δυνατή και σύνθετη λέξη).

"Βγάλτε το φόβο γρήγορα απ' τα δειλά μυαλά σας."

Στο τέλος της παράστασης, βγαίνουν οι μάσκες και τη θέση των ηλικιωμένων γυναικών παίρνουν τρία νεαρά αγόρια, ο Μανούσος Γεωργόπουλος, ο Πλάτωνας-Γιώργος Περλέρος και ο Μιχάλης Αναγνώστου. Ένα μπράβο είναι λίγο για αυτούς τους τρεις ηθοποιούς που υπερέβησαν τον εαυτό τους και λειτούργησαν σαν ένα ενιαίο σύνολο με έναν άψογο συντονισμό λόγου και σωματικής κίνησης.
Ένα μπράβο είναι λίγο για τον Κωνσταντίνο Ντέλλα που έκανε την έρευνα, την δραματουργική επεξεργασία και τη σκηνοθεσία.Μια σχεδόν ερωτική προσέγγιση της παράδοσης και μια ενθουσιώδης προβολή της.

Εξαιρετική δουλειά η κίνηση από την Μαρίζα Τσίγκα και πολύ εύγλωτη η μουσική του Αλέξανδρου Κτιστάκη. Μουσική ανάμεσα σε θρίλερ, ροκ και μακρόσυρτο αμανέ. Παραδοσιακοί ήχοι που έχουν αγωνία, καημό, υπομονή και δύναμη.
Εκφραστικότατες οι μάσκες της Μάρθας Φωκά και πολύ ταιριαστά τα κοστούμια της Κωνσταντίνας Μαρδίκη.

Οι γριές που μαζεύουν την τσουκνίδα, εκτός από ένα λαογραφικό οδοιπορικό, εκτός από μια σπουδαία θεατρική εμπειρία, είναι μια παράσταση μεγάλης συλλεκτικής αξίας. Επιβάλλεται ο καθένας μας να την έχει στο αρχείο της μνήμης του, εκεί στο εσωτερικό μας συρτάρι που βάζουμε τα πολύτιμα και τα ιερά. Γιατί είναι πάνω από το θέατρο. Είναι η ιστορία του τόπου μας. Και είναι πάνω κι απ' αυτό. Είναι η μακραίωνη ιστορία της δημιουργίας του κόσμου και η εξέλιξη της μέχρι σήμερα, μέσα από την σταδιακή γυναικεία απελευθέρωση.

ΥΓ. Περπερούνα: Τελετή για την πρόκληση βροχής. Τα βροχοποιά έθιμα κρατούν τις ρίζες τους από πολύ πολύ παλιά, όταν οι αρχαίοι Έλληνες έκαναν επικλήσεις στον Όμβριο Δία.

Συντελεστές

Έρευνα, δραματουργική επεξεργασία, σκηνοθεσία: Κωσταντίνος Ντέλλας
Ερμηνεύουν: Μιχάλης Αναγνώστου, Μανούσος Γεωργόπουλος, Πλάτωνας Γιώργος Περλέρος
Ηχητικό περιβάλλον, πρωτότυπη μουσική: Αλέξανδρος Κτιστάκης
Επιμέλεια κίνησης: Μαρίζα Τσίγκα
Κατασκευή μάσκας: Μάρθα Φωκά
Κοστούμια: Κωνσταντίνα Μαρδίκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Μαντώ Κατσούγκρη
Φωτογραφίες promo: Παναγιώτης Λαμπής
Οργάνωση παραγωγής: Θέκλα Γαΐτη
trailer: Δημήτρης Βάλλας, Life of Film Production
Παραγωγή: Θεσσαλικό Θέατρο.