Συνέντευξη της σκηνοθέτιδας Νάντιας Φώσκολου, στο θεατρο.gr με αφορμή την παράσταση «Ατσάλι» της Rona Munro που επιστρέφει για 2η χρονιά στο θέατρο «Μεταξουργείο».

1) Κυρία Φώσκολου καλησπέρα σας, και καλωσορίσατε στη σελίδα μας.
α) Θα θέλατε να μας πείτε λίγα πράγματα για εσάς ώστε να σας γνωρίσουν καλύτερα οι αναγνώστες μας; Πώς προέκυψε η σκηνοθεσία και το θέατρο στη ζωή σας;

Οι γονείς μου ήταν φανατικοί θεατρόφιλοι, και μας έπαιρναν -την αδελφή μου κι εμένα- μαζί τους στο θέατρο από πολύ μικρή ηλικία. Έτσι, κόλλησα το γνωστό «μικρόβιο». Είμαι τυχερή που και τα δύο μου σχολεία (Αηδονοπούλου και Αμερικανικό Κολλέγιο) μου έδωσαν την ευκαιρία να καλλιεργήσω το «μικρόβιο». Πέρασα έκτη στη σχολή της πρώτης μου επιλογής, το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Παν/μίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησα με άριστα. Συνέχισα τις σπουδές μου στο Παρίσι, όπου απέκτησα Μεταπτυχιακό Θεατρικών Σπουδών από τη Σορβόννη, και παράλληλα τελείωσα και τη Δραματική Σχολή Florent. Επιστρέφοντας στην Αθήνα, εργάστηκα ως βοηθός σκηνοθέτη του Γιάννη Χουβαρδά στο «Αμόρε». Είχα την τιμή η πρώτη μου σκηνοθεσία να γίνει δεκτή από τον Στάθη Λιβαθινό στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Το 2005 έδωσα εξετάσεις και έγινα δεκτή στο τριετές επαγγελματικό Μάστερ Σκηνοθεσίας Θεάτρου του Παν/μίου Columbia της Νέας Υόρκης. Από το 2008 που αποφοίτησα, σκηνοθετώ μεταξύ Νέας Υόρκης και Αθήνας.

β) Θα μας πείτε 5 πράγματα για τον εαυτό σας, που ξέρουν οι πολύ αγαπημένοι σας;

Είμαι σινεφίλ
Είμαι χορτοφάγος από το 2013.
Αγαπώ τα βουνά.
Αγαπώ τα νησιά.
Δύσκολα αντιστέκομαι σε οτιδήποτε ροζ.

2) Μετά τις πετυχημένες παραστάσεις τον περασμένο Μάη στο θέατρο Μεταξουργείο, η παράσταση «Ατσάλι» επιστρέφει ξανά στο ίδιο θέατρο. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τη συγγραφέα του έργου και για την παράσταση;

Όταν η 25χρονη Τζόσυ, η οποία δεν έχει καθόλου παιδικές αναμνήσεις, επισκέπτεται την ισοβίτισσα 45χρονη μητέρα της, Φέη, την οποία δεν έχει δει εδώ και 15 χρόνια, δηλαδή από τότε που η Φέη σκότωσε τον άντρα της (και πατέρα της Τζόσυ), ξεκινούν μαζί ένα ταξίδι-έρευνα στο οικογενειακό παρελθόν.

Παρά την ανελέητα σκοτεινή αφετηρία, η συνάντηση των δύο γυναικών μετατρέπεται σε πεδίο που ακτινοβολεί ενέργεια, ωθώντας τον θεατή να διερευνήσει το πώς μπορούμε να οικοδομήσουμε την ευτυχία. Κάτω από τη σκιά του φοβερού εγκλήματος (οι λεπτομέρειες του οποίου αποκαλύπτονται με κινηματογραφικό σασπένς από τη σύγχρονη Σκωτσέζα συγγραφέα Rona Munro), οι δύο ηρωίδες εξερευνούν τη λειτουργία της μνήμης, καθώς και τα όρια της αγάπης, της λογικής και της ελευθερίας.

3) Είναι η δεύτερη φορά που συνεργάζεστε με τη Γιασεμί Κελαηδόνη. Το 2013, παρουσιάσατε την παράσταση «Καλοκαίρι στα Σώματα» με τη Γιασεμί Κηλαηδόνη (κείμενα Σωτήρη Δημητρίου) στο Θέατρο Μεταξουργείο ( η οποία επαναλήφθηκε τη σεζόν 2013-14).
α)Πώς ήταν και είναι η μεταξύ σας συνεργασία;

Για την ακρίβεια, είναι η τρίτη φορά: αμέσως μετά το αγαπημένο μας «Καλοκαίρι στα Σώματα», όπου είχαμε εξαιρετική συνεργασία τόσο με τη Γιασεμί όσο και με τον συγγραφέα Σωτήρη Δημητρίου, τη σκηνοθέτησα -μετά από δική της πρόταση- στην «Ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ (2014-15), με ένα θαυμάσιο σύνολο ηθοποιών.

Είναι λοιπόν μεγάλη χαρά και τιμή που η Γιασεμί μού πρότεινε το «Ατσάλι», και που επιστρέφω στην προσφιλή αγκαλιά του «Μεταξουργείου»! Πέρα από το ότι είναι μια έξοχη ηθοποιός -έχει το σπάνιο χάρισμα να καθηλώνει τον θεατή-, η Γιασεμί διαθέτει το πολύτιμο προσόν να κατανοεί τι σημαίνει παράσταση συνόλου, και άρα να δουλεύει ακούραστα και αδιαμαρτύρητα σε αρμονία με τον σκηνοθέτη για να βρεθεί ο «κόσμος του έργου».

Όμως υπάρχει και μια βαθύτερη, «ιδεολογική» διάσταση στη σχέση μας: γνωριστήκαμε ενώ σπουδάζαμε και οι δύο στη Νέα Υόρκη. Και κρατάει ακόμα αυτή η... κολώνια -εξακολουθεί να μας φυσάει ο αέρας ελευθερίας που μόνο όποιος έχει βρεθεί στη Νέα Υόρκη για να κάνει αυτό που αγαπά, μπορεί να νιώσει.

β) Ποιες είναι οι γόνιμες συνθήκες για εσάς που πρέπει να υπάρχουν ώστε να σκηνοθετήσετε μια παράσταση στην Ελλάδα και τι το διαφορετικό βιώνετε στη Νέα Υόρκη;

Νιώθω απίστευτα τυχερή διότι έχω άψογους και ιδιαίτερα ταλαντούχους συνεργάτες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στη Νέα Υόρκη. Η απαραίτητη συνθήκη είναι η πίστη και ο σεβασμός στον κάθε συντελεστή και ηθοποιό. Χωρίς αυτά, θέατρο δεν γίνεται.

Η πιο θεμελιώδης διαφορά είναι η αφθονία χρόνου και χώρου που (ακόμη) απολαμβάνουμε στην Ελλάδα. Το κλισέ λέει ότι μόνο όταν χάσεις κάτι, το εκτιμάς πραγματικά. Και είναι αλήθεια. Στη Νέα Υόρκη κάθε λεπτό πρόβας και κάθε τετραγωνικό χώρου πρόβας στοιχίζει απίστευτα ακριβά. Έτσι, ενεργοποιείται μια κινητήριος δύναμη που μας κάνει όλους πιο συγκεντρωμένους και πιο αποδοτικούς. Παραδόξως, οι συνθήκες πίεσης δεν προκαλούν υπερβολικό στρες αλλά εξαιρετική αποδοτικότητα.

4) Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο έργο και τι δυσκολίες-προκλήσεις συναντήσατε μπαίνοντας σε αυτό το δημιουργικό ταξίδι;

Η Γιασεμί διάλεξε το «Ατσάλι», όμως όταν το διάβασα, το ερωτεύτηκα κι εγώ. Πέρα από την αριστοτεχνική δομή του, η οποία σε κρατάει σε αγωνία μέχρι το τέλος, το έργο διαθέτει το ζωτικό χαρακτηριστικό να υπερβαίνει την ίδια του την πλοκή και να «μιλάει» σε ένα πρόσθετο επίπεδο πέραν της υπόθεσης. Είναι αυτό που ο αείμνηστος δάσκαλός μου Σπύρος Ευαγγελάτος θα αποκαλούσε «συνομιλία με το άγνωστο».

Η πρόκληση λοιπόν ήταν να ενορχηστρώσουμε -όχι μόνο με τους ηθοποιούς, αλλά και με όλους τους δημιουργικούς συντελεστές (τη σκηνογράφο Αλέγια Παπαγεωργίου, την ενδυματολόγο Βασιλική Σύρμα, τη σχεδιάστρια φωτισμών Μελίνα Μάσχα, τον μουσικό Γιάννη Καραγιάννη και τον βοηθό σκηνοθέτη Σίμο Στυλιανού)- το υλικό με σεβασμό και καθαρότητα ως προς την κάθε λεπτομέρεια της ιστορίας, αλλά και να αναδείξουμε τον ευρύτερο ορίζοντα, την υπαρξιακή περιπέτεια που βράζει μέσα στο αστυνομικό θρίλερ.

Το μεγάλο στοίχημα είναι αυτό που στην εκπαίδευση σκηνοθετών και ηθοποιών λέγεται “scene work” -δηλαδή η βήμα-βήμα παρακολούθηση της πορείας των ηρώων, των επιλογών τους, της εσωτερικής ζωής τους, σε κάθε στιγμή, σε κάθε σκηνή, και, εν τέλει, στο έργο ολόκληρο, ώστε ο θεατής να είναι συνοδοιπόρος στο ταξίδι τους. Μπαίνοντας πλέον στη δεύτερη χρονιά της παράστασης, τολμώ να πω ότι η ανταπόκριση κοινού και κριτικών δείχνει ότι το στοίχημα μάλλον κερδήθηκε, χάρη στο υπέροχο σύνολο ηθοποιών: πέραν της Γιασεμής, ερμηνεύουν η Κατερίνα Παπαδάκη, ο Ανδρέας Κωνσταντινίδης και η Ασπασία Μπατατόλη.

5) α) Τι ακριβώς διερευνά η συγκεκριμένη παράσταση;
Είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα;

Η συγγραφέας Rona Munro έκανε εκτενή έρευνα σε σωφρονιστικά συστήματα, αλλά, εξ όσων γνωρίζω, δεν δηλώνεται ότι το έργο είναι βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα.

Η παράσταση διερευνά τα όρια του μυαλού και την αναζήτηση της ευτυχίας. Εκκινώντας από τρομακτικές δεδομένες συνθήκες (η κόρη μπροστά στη μητέρα της και δολοφόνο του πατέρα της), οι δύο γυναίκες -και κατ’επέκταση η παράσταση- μας συνεπαίρνουν και μας συγκινούν διότι ενσαρκώνουν μπροστά στα μάτια μας την πορεία προς το ύψιστο αγαθό: αναζητούν την ευτυχία.

β) Τελικά, τι μπορεί να οδηγήσει μια γυναίκα στον φόνο;

Στο «Ατσάλι» παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα τη Φέη να αποκαλύπτει πώς οδηγήθηκε στο να σκοτώσει τον άνδρα της. Χωρίς να χαλάσω το σασπένς για τους αναγνώστες/θεατές, μπορώ να πω το εξής: η παράσταση θέτει το ασύλληπτα επώδυνο και τρομακτικό ερώτημα «τι θα γινόταν αν σκότωνες αυτόν που αγαπάς όσο τίποτε άλλο ακριβώς επειδή σε πλήγωσε όσο κανείς άλλος;”

6) Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο, το αγαπημένο σας τραγούδι και το αγαπημένο σας σημείο στη πόλη;

Το αγαπημένο μου βιβλίο είναι μια ανθολογία ρωσικών διηγημάτων.

Το αγαπημένο μου τραγούδι είναι... κάποιο του Λουκιανού Κηλαηδόνη! Δεν υπάρχει κατάσταση ή ψυχική διάθεση που να μην την έχει αιχμαλωτίσει ο Λουκιανός. Για κάθε περίσταση, θα υπάρχει πάντα ένα τραγούδι του που θα ταιριάζει γάντι. (Ειδικά για μας τους ξενιτεμένους...)

Εκτός από το θέατρο, άλλη μεγάλη «τρέλα» των γονιών μου ήταν η διαρκής εξερεύνηση της πόλης: όλα μου τα μαθητικά χρόνια, από το νηπιαγωγείο μέχρι το Λύκειο, δεν υπήρχε Παρασκευή ή Σάββατο που να μην «κατεβούμε στην Αθήνα» για βόλτα (από τους Αμπελοκήπους, όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, και όπου εξακολουθούμε να μένουμε). Δυσκολεύομαι, λοιπόν, να διαλέξω αγαπημένο σημείο, αλλά θα πω τη διαδρομή Σύνταγμα – Αμπελόκηποι, την οποία πρέπει να έχω περπατήσει εκατομμύρια φορές...

7) Πέρα από την παράσταση αυτή, υπάρχουν και άλλα άμεσα σχέδια για την φετινή σεζόν;

Τον Νοέμβριο θα διδάξω ένα εργαστήριο «Viewpoints» στο πλαίσιο του Μήνα Εφηβείας των Εκδόσεων Πατάκη. Έχω μεταφράσει το βιβλίο της περίφημης θεατρικής τεχνικής, γραμμένο από την καθηγήτριά μου στη σκηνοθεσία στο Παν/μιο Columbia, Ανν Μπόγκαρτ.

Στη Νέα Υόρκη δουλεύουμε μαζί με τον στενό μου συνεργάτη, τον συγγραφέα και ηθοποιό Nathan Wright, πάνω σε μια νέα παράσταση με θέμα το τέλος της φύσης.

8) Θα θέλαμε να κλείσουμε, με κάτι που θέλετε εσείς να πείτε για το Θεατρο.gr.

Σας ευχαριστούμε πολύ για το ενδιαφέρον σας, όλη η ομάδα του «Ατσαλιού» και του «Μεταξουργείου»!

Πληροφορίες για την παράσταση Ατσάλι θα βρείτε εδώ.